Tekst Rob Hoen

DS Tijdgenoten is een nieuwe rubriek op de website van de Citroën ID/DS Club Nederland, waarin autotests uit de jaren zestig en zeventig de revue zullen passeren. De hoofdmoot van die tests zijn van Rainer Günzler. Hij werkte lange tijd voor de Duitse omroep ZDF, waar hij betrokken was bij het populaire autoprogramma Auto Motor und Sport TV. In dit programma testte hij nieuwe auto’s. Zo’n beetje alle nieuwe auto’s uit de jaren zestig en zeventig heeft hij aan de tand gevoeld. Daarnaast zijn er ter vergelijking in deze serie hedendaagse rijtesten van diezelfde auto’s te zien die intussen klassiek geworden zijn. En dan ontdek je dat de beleving vandaag de dag van diezelfde auto een heel andere geworden is.

Ga hier naar alle tot dusverre gepubliceerde afleveringen van DS Tijdgenoten.

Deze rij-impressies zijn niet bedoeld om huidige Citroën DS-bezitters uit hun huidige klassieker te krijgen. Ze zijn veel meer bedoeld om de ID/DS in de toenmalige, contemporaine context te plaatsen. We zouden haast vergeten dat er in de productieperiode van de DS nog andere auto’s op de markt gebracht werden en kopers daarin een keuze hadden. Deze autotests plaatsen de Citroën DS in de tijd van toen. De Citroën ID/DS was destijds een dure auto en zeker niet voor iedereen bereikbaar. En dan was er nog de twijfelachtige reputatie. Franse en Italiaanse auto’s stonden in de volksmond al bekend als haperende roestbakken. Binnen dat segment bungelde de DS nog weer onderaan de betrouwbaarheidslijstjes, althans in de publieke opinie. Destijds koos de gemiddelde Hollander liever voor Volkswagen, Opel of Ford, destijds de meest verkochte auto’s in ons land.
Mensen kopen oldtimers om verschillende redenen. De ratio speelt nagenoeg geen rol, nostalgie des te meer. Het doet ze denken aan hun jeugd, misschien omdat hun ouders er een hadden of omdat het de droomauto was die ze zich toen niet konden veroorloven. Die autotests uit de jaren zestig en zeventig doen juist een beroep op die ratio. Waarom zou ik die auto moeten kopen? Moderne reviews van klassiekers zijn juist het tegendeel.

Rijtesten

In de jaren zestig was de auto-industrie nog in een fase van snelle technologische ontwikkeling. Innovaties zoals onafhankelijke ophanging, schijfremmen en automatische transmissie waren relatief nieuw en werden door testers vaak uitvoerig besproken. De focus lag vaak op wat een auto kon in termen van technische vooruitgang, betrouwbaarheid, en prestaties. Het testen was meer gericht op objectieve maatstaven zoals acceleratie, remprestaties, en brandstofverbruik, omdat deze aspecten toen nog veel variatie en nieuwigheid boden tussen verschillende modellen.
Hoewel emoties en rijbeleving ook in de jaren in die tijd een rol speelden, was de benadering vaak nuchterder. Onafhankelijke testers beoordeelden auto’s vaak op praktische aspecten en dagelijkse bruikbaarheid. Er was bij vooral sportwagens of luxe modellen meer ruimte voor subjectieve ervaringen bij het rijden.

Verschuiving in journalistieke benadering

Autotests waren meer gefocust op objectieve criteria. Testers waren bezig met het vergelijken van auto’s op basis van prestaties, specificaties en kosten. De nadruk lag op de functionaliteit en technische aspecten van de auto. De journalistieke stijl was destijds vaak directer en meer feitelijk. Testers hadden de taak om consumenten te informeren over de technische capaciteiten en praktische aspecten van een auto, in een tijd waarin consumenten vaak nog nieuwe technologieën moesten leren kennen.
Tegenwoordig zijn autotests ook vermaak. Er is meer aandacht voor de rijervaring, emotie en beleving. Het verhaal achter het merk en de unieke aspecten van het ontwerp. Daarbij lijkt het minder te gaan om wat een auto wel en niet kan. Zeker bij klassieke auto’s speelt nostalgie een grote rol. En de manier waarop een auto een bepaalde periode of stijl vertegenwoordigt, waarbij emotie en beleving een grote rol speelt. Daarom verschillen autotests uit de jaren zestig op verschillende manieren van de autotests die we vandaag de dag kennen. Dat is ook de reden dat in deze serie een tweede hedendaagse rij-impressie van dezelfde auto als klassieker getoond wordt naast de ‘objectieve’ uit de jaren zestig en zeventig.

Wereld op Wielen

Een van deze onafhankelijke autoprogramma’s was van een van de grondleggers van het autoblad Autovisie Fred van der Vlugt (1930-2002). Hij maakte eerst voor de VPRO en later voor de TROS De Wereld op Wielen. De eerste aflevering verscheen in 1966 voor het eerst op de Nederlandse Televisie Stichting (NTS) op de televisie. Berucht was het programmaonderdeel De Koude Start, waarbij een nieuwe auto een nacht in een vriescel bij -15 graden werd geparkeerd om te zien of hij de volgende dag nog wilde starten. De zijwindgevoeligheid werd destijds beproefd door op de voormalige vliegbasis Soesterberg achter een stationair draaiende straaljager langs te rijden. Fred van der Vlugt combineerde zijn kennis van en passie voor auto’s met een vlotte, toegankelijke presentatie waarmee hij populair werd bij het grote publiek. Onafhankelijkheid stond bij hem hoog in het vaandel. Hij verscheen nog tot ver in de jaren negentig op de Nederlandse televisie. Helaas zijn alle afleveringen van de Wereld op Wielen (voor zover ik heb kunnen achterhalen) gewist.
Fred van der Vlugt was ook de bedenker van The Car of the Year oftewel Auto van het Jaar in 1963. Van der Vlugt vormde een Europese jury van 26 onafhankelijke autojournalisten uit negen landen. En de auto die deze jury de allereerste keer in 1964 koos was de Rover P6 2000. Deze auto is ook het onderwerp van de eerste aflevering van DS Tijdgenoten.

De Auto van het Jaar wordt vandaag de dag nog steeds uitgereikt. Het merk Citroën viel tot dusverre drie keer in de prijzen: Citroën GS (1971), Citroën CX (1975) en tenslotte de Citroën XM in 1990. De prijs zorgt vaak voor een impuls van de verkopen van het betreffende model. Concurrent Renault won deze prijs liefst zeven keer.

Andere Nederlandse autoprogramma’s

Begin jaren tachtig verscheen De Hoogste Versnelling bij de AVRO op tv, gepresenteerd door sportjournalist Ruud ter Weijden. De TROS maakte ook nog een autoprogramma: Kieskeurig op Wielen gepresenteerd door Wim Bosboom, Mireille Bekooij en Hein van Nievelt. Die laatste presenteerde het Wrak van de Weg, het populairste onderdeel van het programma. Verder was er nog Stapel op Auto’s en in de jaren negentig begonnen ook de commerciële zenders met auto-tv. Hierin was minder sprake was van onafhankelijke autojournalistiek. Het was eerder een vorm van corporate journalism met meer nadruk op emotie rond auto’s.

Rainer Günzler

De ruggegraat van de serie DS Tijdgenoten wordt gevormd door de autotests van Rainer Günzler (1927-1977). Bij iedere aflevering is er een autotest te zien van een tijdgenoot van de Citroën DS. Van Peugeot tot Volvo, van Mercedes tot Saab.
Günzler was een Duitse autojournalist, vooral bekend in de Duitstalige wereld vanwege zijn diepgaande kennis van auto’s en zijn werk voor verschillende autoprogramma’s en publicaties. Hij werd gezien als een gerespecteerde stem binnen de automotive gemeenschap en heeft een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de journalistiek in deze sector.
Günzler werkte lange tijd voor de Duitse omroep ZDF, waar hij betrokken was bij het populaire autoprogramma Auto Motor und Sport TV. In dit programma testte hij nieuwe auto’s en gaf daar  zijn mening over. Hij heeft zo’n beetje alle nieuwe auto’s uit de jaren zestig en zeventig getest. Daarnaast behandelde hij ook bredere onderwerpen in de auto-industrie, zoals technische innovaties, verkeersveiligheid, en milieuvraagstukken. Zijn stijl van presenteren was informatief en no-nonsense, waardoor hij een betrouwbaar figuur werd voor autoliefhebbers en consumenten die op zoek waren naar objectieve informatie over auto’s. Meestal kondigde hij tijdens het rijden van zijn autotest de laatste opmerking aan via het open zijraam.
Vanaf 1963 was Günzler een van de eerste presentatoren van de huidige Sportstudio. Zijn interview met de professionele bokser Norbert Grupe die geen vragen beantwoordde is legendarisch.
Naast zijn televisiecarrière was Günzler ook actief als schrijver en redacteur voor diverse automagazines, waar hij artikelen en reviews publiceerde over uiteenlopende onderwerpen in de wereld van auto’s. Zijn werk werd gekenmerkt door technische precisie en een uitgebreide kennis van de automobielindustrie. Rainer Günzler’s invloed als autojournalist reikte verder dan alleen Duitsland; hij werd ook in Nederland en andere Europese landen gewaardeerd voor zijn bijdragen aan de autowereld.
Zijn onafhankelijkheid kwam in het geding toen zeven jaar na zijn dood in 1985 bekend werd dat Günzler tijdens zijn werk als autotester voor ZDF samen met de latere Bild-hoofdredacteur en regeringswoordvoerder van bondskanselier Helmuth Kohl, Peter Bönisch, meer dan een miljoen Duitse Mark ontving van de autofabrikant Daimler-Benz. En daar ook nog eens geen belasting over betaalde. Of de autotests van met name Mercedessen daarmee erg objectief waren is maar de vraag. In ieder geval heeft hij in 1966 ook de Citroën DS21 getest.

Top Gear

Een autoprogramma dat niet onvermeld mag blijven als het het gaat om stijl en benadering van auto’s is het programma van de BBC Top Gear. Deze heeft de manier waarop autoprogramma’s worden gemaakt en bekeken, revolutionair veranderd. Het is meer dan alleen een autoprogramma; het is een mix van entertainment, avontuur en een viering van de autowereld. Het heeft een enorme invloed gehad op autoliefhebbers en televisieprogramma’s wereldwijd. Het staat ver van de ‘objectieve’ autotests zoals De Wereld op Wielen of Günzler’s autotests. Hier worden geen feiten verteld, maar alleen meningen gegeven. De meest iconische versie van Top Gear werd gepresenteerd door Jeremy Clarkson, Richard Hammond en James May. Deze combinatie van presentatoren stond bekend om hun chemie, humor en vaak provocerende opmerkingen. Het is geen informatie maar entertainment, met vaak een ongewone en originele journalistieke benadering.
Hoe dan ook, Top Gear heeft meerdere keren aandacht besteed aan de Citroën DS. Kijk en oordeel zelf hoe de beleving van deze auto gewijzigd is ten opzichte van eerdere beoordelingen van de Citroën DS. Al moet ik zeggen dat Richard Hammond nogal met de feiten rommelt. Want op de eerste dag van de Autosalon van Parijs van 1955 werden er op de eerste dag geen 12.000 DS’en verkocht!

Abonneren op updates van DS Tijdgenoten

Leden van de Citroën ID/DS Club Nederland kunnen zich abonneren op updates van de agenda van de serie DS Tijdgenoten. Ga hiervoor naar deze pagina van de website en vink DS Tijdgenoten aan. Dan krijg je automatisch bericht als er een nieuwe aflevering verschenen is.  Nadat je het vinkje gezet hebt, afsluiten met aanpassen.