Rouge Estérel (AC408)

Kleur Bekennen

Tekst Rob Hoen
Beeld collectie Rob Hoen, Ward Hagenaar & Keystone

Rood is een opvallende kleur. En tegelijkertijd ook weer niet. Want rood kent veel toepassingen. Zo vanzelfsprekend dat we er niet meer over nadenken. Rood is stop. Rood is halt. Rood is gevaar. Rood is ook revolutionair. Rood is opmerkzaam. Rood is rechtvaardig. Rood is het Rode Kruis. Rood is zorgzaam. Rood is bloed. Rood is weelde. Rood is rijkdom. Rood is seks. Rood is liefde. Nee, dit is geen liedje van Marco Borsato, maar wel een nieuwe aflevering in de serie Kleur Bekennen. Over rood. Over Rouge Estérel. Geleverd op uitsluitend de DS19 Berline vanaf modeljaar 1960 tot en met 1962.

Kijk hier voor alle afleveringen uit deze reeks.

Aanmaningen geschreven in rode letters worden sneller betaald. Dat is ooit wetenschappelijk onderzocht. Nota’s die ik verstuur worden zelden op tijd betaald. Ik schrijf ze dan ook nooit in rood. Rood laat geen ruimte voor beweging. Docenten van mijn middelbare school keken mijn toetsen na met een rode pen. Met wilde, boze vegen. Ook al haalde ik een ruime voldoende. Zelfs de schriftelijke tentamens die ik op de universiteit maakte, werden met rood gecorrigeerd. Terwijl juist hier ruimte zou moeten zijn voor discussie. In rood zijn er geen nuances. Alleen de overtuiging van het gelijk, zonder discussie. Rood is rood. Als een stoplicht op rood staat is er maar één keuze. In de schouwburg zijn de theatergordijnen vaak rood. De kleur past bij extraverte mensen. Personen die behoefte hebben aan erkenning. Vrouwen dragen zelden een rode jurk. Is het een kwestie van durf? Moet je lef hebben voor een rode auto? Wat is dat toch met dat rood?

Aandachtstrekker

Rood is een aandachtstrekker. In de kleurcompositieleer wordt rood beschouwd als een voorgrondkleur. Zeker in combinatie met blauw als achtergrond versterkt dit de dieptewerking in het platte vlak. Vandaar dat je vaak een rode auto ziet op oude ansichtkaarten. Dat ontdekte de Amsterdamse vormgever en muzikant Sonja van Hamel ook: zij maakte vorig jaar een alleraardigst boekje (Groeten van het Rode Autootje, Uitgeverij De Harmonie) met oude ansichtkaarten waar telkens een rode auto op staat. In de jaren 60 reed er zelfs een Duitse ansichtkaartenfotograaf door Nederland en hij parkeert telkens zijn rode auto op de voorgrond van iedere kaart om meer diepte te realiseren in het beeld van ons saaie, vlakke land.
Kunstenaars ontdekken dit effect natuurlijk veel eerder. Een klassieker is de Kruisafneming van Peter Paul Rubens uit 1611. De in een rode mantel gehulde apostel Paulus geeft het schilderij perspectief tegen het bleke, levenloze lichaam van Christus dat van het kruis gehaald wordt.

Exclusief

Rode pigmenten worden gemaakt van verschillende grondstoffen: cadmiumrood, karmijn, vermiljoen, rode oker, ossenbloed et cetera. Ooit waren deze grondstoffen zeer schaars en was de kleur rood alleen voorbehouden aan de allerrijksten. Zo wordt de kleur vermiljoen (kwiksulfide) in de Romeinse tijd gewonnen uit het mineraal cinnaber. De wijnrode steen wordt tot een fijn poeder vermalen om het tot een bruikbaar pigment te maken. Vermiljoen is in die tijd tien keer duurder dan rode oker. Later wordt het procedé chemisch: door zwavel met kwik te vermengen. Een niet ongevaarlijke onderneming omdat hierbij zeer giftige stoffen vrijkomen. Het rood van de Nederlandse vlag is vermiljoenrood. Rode oker is veel ouder. Het is in de prehistorie al gebruikt voor schilderingen in grotten. Rode oker is een natuurlijk mineraal dat bestaat uit silicium en klei en dankt zijn kleur aan het ijzeroxide. Ze doet het meest denken aan de kleur van roest. Een fenomeen dat voor eigenaren van Citroëns in het algemeen -de ID en DS in het bijzonder- niet onbekend zal voorkomen.

Massif Estérel

De kleur Rouge Estérel is vernoemd naar een gebergte in het zuidoosten van Frankrijk: het Massif Estérel. Het ligt in de departementen Var en Alpes-Maritimes van de Provence. Het is ongeveer 320 vierkante kilometer groot. Het terrein is ruig, met diepe ravijnen en eikenbossen. De hoogteverschillen wisselen elkaar snel af. De grond is van vulkanische oorsprong. Vandaar de rode kleur, die neigt naar oranje. Die steekt ook nog eens extra fraai af tegen de azuurblauwe kustlijn van de Middellandse Zee.

1960

Is het jaar dat de Sovjet Unie het Amerikaanse U2-spionagevliegtuig met Gary Powers aan boord uit de lucht schiet, John F. Kennedy wint de Amerikaanse presidentsverkiezingen van Richard Nixon, de eerste straalvliegtuigen worden in gebruik genomen door de KLM en grenscontroles worden opgeheven voor de Benelux. Prinses Beatrix opent de Rotterdamse Euromast, Frankrijk doet zijn eerste kernproef in de Algerijnse Sahara en Peter Koelewijn speelt met zijn Rockets Kom Van Dat Dak Af!

Rouge Estérel

De schakeringen in de rode kleur zijn niet eenduidig. Daarom is de kleur Rouge Estérel ook nauwelijks te omschrijven. Ja, hij is rood. Dat in ieder geval. Je moet de kleur voelen en ervaren. Afhankelijk van de lichtval kan de kleur heel anders ogen. Zeker als de lak verweerd is. Het is geen uitgesproken felle kleur, maar wel een pittig rood. Het is geen donkerrood, maar het is een dieprood met bruine en ook oranje tinten. In die zin voelt de kleur heel aards. De Engelse benaming van deze kleur is Canyon Red. Ook deze naam refereert aan een grondkleur.
Citroën lanceert deze kleur in het modeljaar 1960. Het is de eerste rode DS in het gamma van Citroën. Het straatbeeld in die jaren wordt dan al meer en meer beheerst door lichtere pasteltinten. Zwart zie je dan al steeds minder. Dat stevige rood is voor Europese begrippen best wel nieuw. Maar Rouge Estérel is geen pastelkleur en valt in die zin uit de toon. De Parijse mode laat steeds meer rood zien. Meubels en huishoudelijke apparatuur worden steeds meer in rood uitgevoerd. Zie ook de bijgaande foto van een Philips radio uit 1959. Weg met die grote houten kasten met een buizenradio. We willen nu een lichtgewicht kunststof behuizing voor de transistorradio zien. Rood kan ook een verhullende kleur zijn. Je ziet bepaalde oneffenheden minder als de kleur rood maar fel genoeg is. Ik heb mijn laten vertellen dat raamprostituees niet voor niets onder een rode lamp zitten. Omdat de blanke huid minder oneffenheden en vlekjes toont. Maar een rode DS19 is al rood, heeft zeker al wat deukjes en krassen, evenmin een blanke huid en daarom geen rode lamp nodig.
Auto’s in de kleur Rouge Estérel ken ik alleen als een bicolor of two-tone. Bijna altijd in combinatie met het dak in de kleur Aubergine. Soms ook wel met een topje in Gris Argent. Met een Blanc Carrare dak is hij weliswaar verkocht, maar ik heb het nooit gezien. Misschien wel omdat de combinatie teveel lijkt op een ID19 met het ongelakte polyester dak. De ID19 is nooit in Rouge Estérel geleverd.

Jacques Estérel

Soms is het de voorzienigheid, maar toeval blijkt te bestaan. Jacques Estérel (1917-1974) heeft dezelfde naam als de kleur die Citroën bedenkt voor de DS. In 1959 wordt deze couturier gevraagd om met de bekledingsstoffen van de DS een reeks jurken te ontwerpen. Citroën vraagt een ‘kleine’ ontwerper, niet de grote couturiers Dior of Chanel. Estérel is niet alleen couturier, hij is ook zanger en acteur. Als couturier bereikt hij grote faam in de jaren 50 en 60 als bekende actrices zijn creaties dragen: Michèle Morgan, Catherine Deneuve, Edith Piaf, Claudia Cardinale, Jean Seberg. Een van Estérels’ hoogtepunten is de Robe Vichy. Die wordt nog steeds gemaakt. Dat is een simpel, klokvormig, roze-wit geruit jurkje dat Brigitte Bardot draagt in 1959 bij haar huwelijk met Jacques Charrier. Estérel is befaamd om zijn bizarre kledingstukken en het gebruik van plastic in zijn ontwerpen. Hij ontwerpt de kostuums van de Franse delegatie van de Olympische spelen in 1964; hij bedenkt hij de kledinglijn van diverse luchtvaartmaatschappijen, et cetera.

Jacques Estérel heeft naast een nadrukkelijke snor, ook een groot ego en hij laat zich als bekende Fransman altijd graag fotograferen met zijn modellen. Zo ook in de brochure van de Citroën DS voor het modeljaar 1960. De folder is ontworpen door vormgever Robert Dumoulin en gefotografeerd door Pierre Jahan. Deze fotograaf is bij liefhebbers vooral bekend om zijn straatbeelden uit de Tweede Wereldoorlog van Parijs. Estérel staat nog net op de foto helemaal rechts van de brochure. Overigens blijkt uit deze folder maar al te zeer hoe mode en kleuren van auto’s met elkaar verweven zijn.

Eigenschappen

Rood is in die tijd een lastige kleur om mooi te houden. Het is een kleur die heel gevoelig is voor ultraviolette straling. Dat is geen specifieke eigenschap voor Rouge Estérel. Het geldt voor alle kleuren rood. Want zelfs de donkerrode Citroëns BX in de kleur Rouge Delage uit de jaren 80 zijn berucht om hun geringe kleurvastheid. Al snel vergaat de toplaag, waarna er een witte verweerde laag op de lak komt, die je alleen maar kunt uitpoetsen. Om te voorkomen dat de lak verweerde moest je de auto permanent in de was houden. En dát is nog een relatief modern laksysteem. Voor Rouge Estérel geldt dat nog meer. Door de verwering van de lak krijgen de DS’en in deze kleur snel een matte gloed. De fabrieksglans verdwijnt heel snel. De enige remedie is veel polijsten met Commandant 4. Hoe meer je poetst hoe dunner de laklaag wordt. Totdat uiteindelijk alle rode pigmenten uit de laklaag verdwenen zijn. Daarom zie je bij originele auto’s nog wel eens de grijswitte grondlaag door de oude lak heen schijnen.
Met moderne laksystemen behoort dit probleem tot het verleden. Het rood is met moderne harsen en pigmenten veel kleurvaster geworden, zeker als er nog een blanke toplaag over de lak aangebracht is. Maar pas op dat de auto niet te hard gaat glimmen. Dat doen nagelnieuwe auto’s die in de jaren 60 uit de fabriek komen ook niet.

Rode loper

Rood is nooit echt een populaire kleur geweest voor de Citroën ID of DS. Desondanks heeft het DS-gamma wel veel kleuren rood gekend: te beginnen bij Rouge Estérel (AC408), daarna Rouge Carmin (AC411), Rouge Cornaline (AC419), Rouge Corsaire (AC403), Bordeaux (AC421), Rouge de Rio (AC424), Rouge de Grenade (AC426) en tenslotte Rouge Masséna (AC423). Bordeaux is samen met Rouge de Grenade en Rouge Masséna de meest donkere rode kleur.
Anno 2018 kent rood geen grote schare liefhebbers. Zo zocht ik een paar jaar geleden naar een rode Citroën C5 Tourer. Nergens te vinden, want is in die kleur niet of nauwelijks verkocht. Maar hij stond toch echt jarenlang in het kleurengamma van de C5 Phase III. Het is uiteindelijk een saaie donkerblauwe geworden… Die is intussen door een Volvo V70 vervangen.
Slechts zes procent van de nieuw gekochte auto’s heeft een aan rood verwante tint. Maar zeker is dat de fris rode kleur nu op de parkeerplaats wel erg opvalt in het huidige metaalgrijze straatbeeld. Wat mij betreft mogen er meer rode DS’en komen. Ik hou van rood. Om te beginnen met Rouge Estérel. Een kleur om verliefd op te worden. Gun hem maar een rode loper bij een eerstvolgend evenement.