Blue Monte Carlo (AC605)
Kleur Bekennen
Tekst Rob Hoen
Foto’s Rob Hoen, Trinity Mirror & Paramount Pictures
Brochure: collectie Ward Hagenaar
Sommige kleuren horen bij auto’s, zonder tussenkomst van marketeers of designers. Vraag je aan iemand waarom dat zo is, dan blijft men het antwoord vaak schuldig. Door een film, een reclame, de kleur van de auto van de ouders van een vroeger vriendinnetje, een bepaalde herinnering. Het is dus heel persoonlijk. Een Mercedes is zilver. Een Volvo is blauw. Een Renault is geel. Een Audi is groen. Bij mij is een Citroën DS blauw. Ergens in een vage herinnering is hij lichtblauw. Waarom? Omdat te weten is het soms nodig diep te graven in je herinneringen. Je bent je er niet bewust van. In ieder geval resulteerde het bij mij in de aankoop van een blauwe ID19 uit 1959. Ik zag de auto, ik moest hem hebben.
De derde aflevering in de reeks Kleur Bekennen gaat over Bleu Monte Carlo (AC605). Geleverd op de modellen Citroën DS en ID vanaf juli 1959 voor de modeljaren 1960, 1961 en 1967. Kijk hier voor alle afleveringen uit deze reeks.
Kwartetten
Pas veel later ontdek ik waarom ik iets met deze kleur heb. En waarom het alleen voor de DS geldt en niet voor een andere auto. Ik ben niet eens een liefhebber van lichtblauw. Groen is mijn favoriete kleur. Als ik de auto gekocht heb, ontdek ik waarom ik hem per se wilde hebben. Tijdens het opruimen van mijn chaotische administratie, vind ik tussen alle rommeltjes en paperassen in de kast, vind ik een oud doosje met een kwartetspel uit de jaren zestig. Als kind heb ik met een soortgelijk spel heel vaak gespeeld. Met vrienden kwartetten, dat doe je als 9- of 10-jarige. Ik had natuurlijk mijn favoriete automodellen en de kwartetten die ik altijd wilde winnen. Franse auto’s hadden mijn voorkeur. Met het verstrijken van de jaren is het kwartetspel verdwenen en op een of andere rommelmarkt terecht gekomen.
Als ik mijn eerste DS koop in 1985 (die is overigens niet blauw en ik bezit hem nog steeds), schaf ik het spel uit nostalgie weer aan. In mijn oude kwartetspel zat een blauwe ID19. Dat blauwe plaatje van die ID19 op die kwartetkaart is zó in mijn geheugen vastgezet, dat de aanschaf van die ID19 bijna vanzelfsprekend is. Het voelt bekend, op een of andere manier vertrouwd. Dat zag ik terug toen ik deze blauwe auto tegenkwam en kocht. Als je ouder wordt, ga je toch op enig moment terugkijken. Het lijkt een soort zoeken naar ankers. Overigens is het de auto op de foto’s bij dit artikel.
Van dat kwartetspel uit begin jaren zestig zijn vele drukken verschenen. Bij iedere druk hebben ze de kleuren van de auto’s veranderd. Bij de versie die ik nu heb is de ID19 geel. Maar de DAF is in de juiste kleur blauw, exact de kleur zoals de ID19 was bij een andere druk.
Namen en kleuren
Een naam geven aan een kleur is een kwestie van gevoel. Een kleurassociatie herbergt een verwachting of iets waar de kleur naar verwijst. Beige Albatros, zo beige als de zeevogel Albatros. Gris Ciel Lourd, zo grijs als een zware wolkenlucht. Vert Printemps, zo frisgroen als de bladeren aan de bomen in het voorjaar. Elke kleur beleeft iedereen weer anders. De naam van een kleur roept een bepaald sentiment op. Bijvoorbeeld het Rouge Estérel uit de vorige aflevering: je hebt meteen een roodoranje gevoel bij dat gebied Massif Estérel, waar je als Fransman ongetwijfeld weleens met vakantie geweest bent. Dat past bij jou of niet. Klopt de beleving bij je gevoel, dan vindt je kleur mooi. En als die kleur dan ook nog eens in het contemporaine modebeeld past, is de keuze gemakkelijk gemaakt.
Maar die naam is wel heel belangrijk. Die geeft de kleur iets verhevens, iets extra’s. Poepbruin en pisgeel doen dat niet. Dat gaat over oordelen. ,,Kijk, daar rijdt Rob Hoen in z’n schijtbruine DS!’’ Het zegt natuurlijk wél iets over degene die deze omschrijving geeft over mijn auto. Maar dat heeft dan niet met de kleur zelf te maken, maar wat hij over de bestuurder wil zeggen.
Monte Carlo
De naam Bleu Monte Carlo associeert op het eerste gezicht met de Rally Monte Carlo. DS-liefhebbers doen dat omdat ze deze auto kennen van de successen in deze rally. Ze zijn blauw van kleur. Alsof de kleur Bleu Monte Carlo en de Rally Monte Carlo een en dezelfde zijn.
Bleu Monte Carlo is een naam met allure. Monte Carlo is een wijk in de dwergstaat Monaco. Na Vaticaanstad, is het de kleinste staat van de wereld. Het is ook een van de rijkste staten ter wereld en tegelijkertijd een belastingparadijs. Hier start en eindigt de Rally Monte Carlo, worden jaarlijks de Formule 1-races gereden op het stratencircuit, er is een beroemd casino. Dat staat in de wijk Monte Carlo, zoals ook het zeer exclusieve Hotel de Paris, waar je voor 550 euro per nacht kunt overnachten. Kortom: Monaco of Monte Carlo heeft status, aanzien. Het staat voor rijkdom en het vorstenhuis van de Grimaldi’s. En wie kent niet de mooie prinses Gracia, alias Grace Kelly, van het sprookjeshuwelijk met Prins Rainier van Monaco in 1956?
Bleu Monte Carlo is geen Bleu Monte Carlo
De kleur Bleu Monte Carlo verschijnt enkele maanden na de eerste zege van een Citroën ID19 in de Rally van Monte Carlo. En komt weer terug na de tweede zege in dezelfde rally in 1966, voor het modeljaar 1967. Citroën lijkt met de kleur blauw te refereren aan het succes in de rally’s. Althans, dat is wat de meesten van ons denken. Omdat de kleur telkens verschijnt na de successen in de rally. En daar begint de grote verwarring. De rally-huisstijlkleur die Citroën gaat gebruiken is namelijk veel donkerder blauw. En Bleu Monte Carlo is gewoon lichtblauw met veel grijs erin, met een vleugje violet. Het is niet de kleur die het doet, het is de naam.
In die tijd zijn er geen of nauwelijks kleurenbeelden beschikbaar van die auto’s. Hetzelfde geldt voor bewegend beeld, alles is zwart wit.
Citroën Sportief
Een DS is trouwens ook geen wendbare of vlotte auto om rally’s mee te rijden. Het is eerder een bedeesde oude-mannen-auto. Die rally’s waren ook alleen bedoeld om de degelijkheid van het merk aan te tonen. In de jaren vóór 1959 had de DS19 een groot imagoprobleem als het gaat om betrouwbaarheid. De eerste productiejaren van de DS worden geteisterd door veel kinderziekten. Rond 1959 zijn de meeste van die problemen wel verholpen, maar het merk heeft wel nog steeds last van dat imago. De winst in de Rally Monte Carlo van 1959 komt dus als een geschenk uit de hemel als de Fransman Paul Coltelloni met een ID19 in de kleur Écaille Blonde de rally wint, hoewel er dan ook al blauwe rally ID’s bestaan. In 1965 wijdt Citroën zelfs een complete brochure aan de rally-successen. De degelijkheid wordt breed uitgemeten in een fraai vormgegeven brochure door Bureau Delpire met de voor die tijd zeer dynamische fotografie van André Martin. Alle auto’s in de folder zijn blauw, maar niet Bleu Monte Carlo.
De rally-successen schuilen vooral in het feit dat de auto’s de eindstreep halen. Aan de East African Safari van 1965 nemen 90 auto’s deel. Daarvan halen er slechts 17 de eindstreep. Daaronder zijn liefst vijf Citroëns DS19. Bij de Rally du Maroc van 1969 halen van de 97 gestarte auto’s slechts zeven het einde. Daaronder zijn vijf Citroëns DS21. De auto’s winnen best wel wat prijzen, maar vooral: ze rijden de rally vaak uit. Daar zien ze bij Citroën al snel de publicitaire waarde van in. Is de DS misschien geen snelle auto, dan is het op z’n minst een degelijke auto! De verbinding met Bleu Monte Carlo is iets wat pas later bedacht is. Het is marketing ingevuld door vooral de gebruikers en kopers van een dergelijke auto. Citroën maakt er gewoon gebruik van, ook al is de kleur niet dezelfde. ,,Je moet schieten, anders kun je niet scoren’’, zou Johan Cruijff gezegd hebben als hij voor Citroën gewerkt zou hebben.
Blauw
Anno 2018 zijn we wel weer wat kekke kleurtjes gewend in het oersaaie metallic grijze straatbeeld, maar ze zijn nog steeds niet algemeen. Echt felle kleuren als geel, groen, blauw en rood komen weer een beetje terug van de jaren zeventig. Tenminste als het aan de designers van de Citroën Cactus ligt. Maar zo prominent als ze in de folder staan, zo weinig zie je ze terug in het straatbeeld. Uiteindelijk kiezen de meest kopers van een dergelijke auto toch erg behoudend: vooral de varianten in wit en grijs doen het goed in de verkopen. Een kekke, trendy auto in een conservatief jasje. Het meest gehoorde argument is dat ‘die kleurtjes’ wel leuk zijn, maar dat een auto in een felle kleur minder inruilwaarde heeft. Een typisch Hollandse overweging dus: gevoel wegcijferen voor geld.
Als Bleu Monte Carlo door Citroën gelanceerd wordt in 1959 is het beslist een opvallende kleur. Met de wetenschap van nu, dat wij als gebruikers van de DS en ID al een hele geschiedenis achter ons hebben en dus alle kleurentrends –al dan niet bewust- hebben beleefd in de jaren zestig, zeventig en tachtig, is de kleur Bleu Monte Carlo voor ons nu heel gewoon. Rond 1959 zijn de pastelkeuren zeker in opkomst, maar zeker nog niet algemeen. Dus vraagt het in 2018 al lef hebben om kleur te bekennen met een pittige kleur voor je moderne auto, in 1959 moet je wel heel moedig zijn om een dergelijke lichtblauwe auto te kopen die in een babykamer niet zou misstaan. De kleur Bleu Monte Carlo vindt je later ook terug op andere Citroën modellen, bijvoorbeeld op de 2CV van de modeljaren 1963 en 1964.
Blauw is trouwens de tint waarin de Citroën DS en ID het meest is aangeboden. Vanaf 1956 tot en met het laatste productiejaar in 1975 in maar liefst zestien variaties. Grijs is een goede tweede met vijftien schakeringen.
Kleurenpsychologie
Onze taal staat bol met uitdrukkingen met het woord blauw er in. Van blauwe bonen tot een blauwtje lopen. Bekend staan als de hond met de blauwe staart of op een blauwe maandag… Dat geldt niet alleen voor taal, ook in de muziek komt blauw vaak voorbij. En ook dan is het niet altijd even vrolijk. Luister maar naar de Blues. Die vertelt over het leven van alle dag, gaat altijd over allerlei doffe ellende en mislukte liefdes. Blues biedt troost.
Blauw is een belangrijke kleur in ons leven, zonder dat we er ons bewust van zijn. Want blauw licht zorgt voor ons dag- en nachtritme. Het blauwe spectrum in met name ons ochtendlicht regelt onze biologische klok. Die klok zorgt ervoor dat we ’s nachts slapen en overdag waakzaam blijven. Het probleem nu is dat we met onze smartphones, tablets, computers en verlichting overal in huis en op kantoor zoveel blauw licht te verwerken krijgen, dat ons slaapritme verstoord wordt. We slapen steeds minder.
,,Mensen met een voorkeur voor blauw zijn meestal rustig, geduldig, volhardend, gewetensvol en gevoelig en weloverwogen. Blauw is de kleur van overleg en communicatie.’’ Met dit soort algemeenheden kan ik weinig; ik kan evengoed de horoscoop in de krant lezen. Ik ken bovendien aardig wat driftkikkers met een blauwe auto. Het is duidelijk dat invloeden op stemming en gedrag door het gebruik van kleuren geen exacte wetenschap is. Daarvoor zijn er teveel subjectieve elementen als emotie en beleving in het spel.
Blauw verbind ik doorgaans met ultramarijn. In dat blauw, zitten ook aardig wat grijsnuances. Dat grijs zie ik ook weer terug in Bleu Monte Carlo. Ultramarijn is veel gebruikt in Europa in de kunst, maar vooral in het Italië van de 14e en 15e eeuw. De 
grondstof werd via Venetië aangevoerd. ‘Van over de zee’, vandaar ook de naam ultramarijn. De grondstof is de Lapis Lazuli, dat is Latijn voor ‘blauwe steen’. Die werd destijds aangevoerd vanuit Afghanistan. Omdat de steen lastig te vermalen en de Lapis Lazuli veel onzuiverheden bevat, kan het resultaat soms teleurstellend grijs zijn. En de lezer weet intussen wat ik met grijs heb. Hoe zuiverder het ultramarijn, hoe blauwer de kleur. Bleu Monte Carlo zou een soort mislukt ultramarijn kunnen zijn, vanwege het vele grijs in de kleur. Tegenwoordig wordt ultramarijn op synthetische wijze gemaakt. Maar dat doet natuurlijk niets af aan de kleurbeleving. Omdat het pigment erg kostbaar was, werd het heel gericht gebruikt: bijvoorbeeld bij beeltenissen van Maria. Op enig moment was ultramarijn duurder dan goud. Een mooi voorbeeld van het gebruik van ultramarijn is te zien op het schilderij van Johannes Vermeer ‘Het Melkmeisje’ (1660).
Mode
Al vroeg in de jaren vijftig wordt pastelblauw bij de vrouwen een populaire modekleur. In die zin is Citroën zelfs relatief laat om een auto in die tint uit te brengen. Maar andere autofabrikanten -die in de Verenigde Staten uitgezonderd- zijn mogelijk nog later. Autokleuren lopen altijd achter op het modebeeld. Einde van de jaren vijftig wordt het blauw mogelijk nog populairder onder invloed van de Amerikaanse cultuur, waardoor vooral jonge mannen zich gingen kleden als de Amerikanen. Door de toegenomen welvaart kon men ook meer geld uitgeven aan mode. Er ontstaat een tweedeling tussen ‘preppies’ en ‘greasers’. Marlon Brando in de film The Wild One (1953) geldt als hét voorbeeld voor de ‘greasers’: blauwe spijkerbroek met een leren jack en de onvermijdelijke vetkuif. De ‘preppies’ daarentegen dragen een nette pantalon met dito colbert met een pochetje. Samen met nylon hemden met smalle dassen. Het geheel vaak in blauw, dat uiteindelijk het zwart van de smoking op feestjes en partijen verdringt.
De naam Bleu Monte Carlo kom je nu in de kledingindustrie nog steeds veel tegen als modekleur. De blauwtinten zijn dan heel gevarieerd. Ook autofabrikanten gebruiken de naam nog steeds. Alfa Romeo heeft de kleur verkocht op de 147 en BMW op gepimpte versies van de 3-serie. Maar de kleur lijkt niet in de verste verte op het Bleu Monte Carlo van Citroën.
Blauw en Monte Carlo
Eigenlijk is de herkomst van de naam Bleu Monte Carlo heel eenvoudig. Monaco, nog specifieker de berg Monte Carlo ligt aan de blauwe Middellandse Zee. De naam staat voor de zee bij Monte Carlo. De zee, die Toon Hermans bezingt in 1958 met het liedje La Méditerranée. De daarbij behorende allure, de rijkdom, de exclusiviteit, de stranden, le joie de vivre, het flamboyante Monte Carlo en alles wat daarmee samenhangt.
Daar moest ik aan denken toen ik onlangs Alfred Hitchcock’s film To Catch a Thief (1955) met Grace Kelly en Cary Grant zag. Deze film speelt zich af in Cannes, maar sommige opnames zijn gemaakt vlakbij haar latere 
woonplaats Monaco, waar zij een jaar later gaat wonen als echtgenote van Prins Rainier III van Monaco. Grace rijdt samen met Cary Grant met een blauwe (!) open Sunbeam Alpine over een bochtige kustweg bij Monaco. Ze worden geschaduwd door mensen in een zwarte Traction Avant, maar Grace weet de achtervolgers af te schudden. Dat lukt dankzij een overstekende kip. Overigens is het dezelfde weg waar Grace Kelly met haar Rover 3500 in 1982 dodelijk zal verongelukken. Eenmaal bevrijd van de achtervolgers rijden ze een klein weggetje in waar ze uitstappen en hartstochtelijk zullen gaan zoenen. Maar daar is een adembenemend uitzicht over de blauwe zee te zien. Die kleur van de zee, het licht iets getemperd door de vochtige, zwoele lucht, dat Technicolor Hollywood-blauw, dát is het Bleu Monte Carlo van de Citroën DS.
Dus heb je een DS of ID in die kleur, neem hem bij de eerstvolgende gelegenheid mee naar de Middellandse Zee. Zo niet, kijk er naar in je garage en waan je in Monte Carlo. La Méditerranée, zo blauw, zo blauw…
1959
De Fransman Paul Coltelloni wint de Rally Monte Carlo in een Citroën ID19. In Cuba wordt Fulgencio Batista afgezet door Fidel Castro. Alaska wordt de 49ste staat van de Verenigde Staten. Barbie, de modepop van Mattel, wordt geïntroduceerd. In Eindhoven rijdt de eerste DAF personenauto van de lopende band. Het is het jaar van de eerste uitzending van Sport in Beeld, de voorganger van Studio Sport. De Engelsman Christopher Cockerell steekt in twee uur en drie minuten het kanaal over met de eerste hovercraft. Rob Hoen, de auteur van de serie Kleur Bekennen, wordt één jaar. In Nederland wordt het half miljoenste televisietoestel verkocht. De Zangeres zonder Naam zingt Ach Vaderlief, Rocco Granata brengt de single Marina uit. De Italiaanse schrijver Salvatore Quasimodo ontvangt de Nobelprijs voor de Literatuur.
Rally Monte Carlo 1966
In 1966 wint de Fin Pauli Toivonen (1929-2005, hij staat in het midden op de foto links) de Rally Monte Carlo met een Citroën DS. Hij had al eerder internationaal succes met een DS in de Rally van Finland in 1962. Maar de overwinning van 1966 was een controversiële zege. Want in eerste instantie had Toivonen geen podiumplaats. Na de drie Mini Coopers van Mäkinen, Aaltonen en Hopkirk en Clark in een Ford Cortina eindigde Toivonen met op de vijfde plaats. Citroën protesteerde bij de jury: de koplampen van de eerste vier auto’s bleken niet gekeurd te zijn door de organisatie. Dit na een kleine aanpassing in de reglementen. Het protest werd prompt toegewezen, waardoor Toivonen alsnog de eerste plek toegewezen kreeg. Het verhaal deed de ronde dat eigenlijk een Franse auto de rally behoorde te winnen. Toivonen schaamde zich zo voor dit voorval dat hij nooit meer voor het merk Citroën uitkwam. Hij stapte over naar Porsche. In 1968 werd hij rallykampioen in een Porsche 911. Een jaar later won hij de Acropolis Rally met dezelfde auto. Toivonen heeft nooit te koop gelopen met zijn overwinning in de Rally Monte Carlo. Als zijn zoon in 1986 deze rally wint, zegt hij: ‘Nu is de naam van Toivonen weer zuiver.’
Dak combinaties (alleen bij DS)
DS19: Aubergine (AC406) en Blanc Carrare (AC144)
1960
Ds19 Aubergine (AC406), Blanc Carrare (AC144)
1961
DS19 Aubergine (AC406), Blanc Carrare (AC144)
1967
Noir (AC200), Gris Argent (AC141), Bleu d’Orient (AC616), Blanc Carrare (AC144)
Bekleding combinaties
1960
DS19
Jersey Rhoviline (Nylon): Bleu Royal, Gris Élephant
ID19
Jersey Rhoviline (Nylon): Bleu Royal
Nylon Hélanca: Bleu, Gris, Marron, Rouge, Vert
Labyrinthe (ID Luxe): Bleu, Noir, Marron, Vert (ID Luxe, ID Familiale Luxe)
1961
DS19
Jersey Rhovhiline (Nylon): Bleu Royal
Nylon Hélanca: Bleu, Marron
ID19
Jersey Rhoviline (Nylon): Bleu
Nylon Hélanca: Bleu, Gris, Marron, Rouille, Vert
Labyrinthe (ID Luxe): Bleu Marine, Noir, Bleu
1967
DS
Cuir (Pallas): Noir, Naturelle
Jersey Rhoviline: Bleu d’Orient, Vieil Or, Vert Jura, Gris Anthracite, Rouge Cornaline
Impérial Nylon: Bleu d’Orient, Vieil Or, Vert Jura, Gris Anthracite, Rouge Cornaline
ID
Jersey Rhoviline: Bleu d’Orient, Vieil Or, Vert Jura, Gris Anthracite, Rouge Cornaline
Impérial Nylon: Bleu d’Orient, Vieil Or, Vert Jura, Gris Anthracite, Rouge Cornaline
Similoïd Bufflon (skai): Havane, Gris, Bleu, Rouge
Bronnen: Jan de Lange, De Originele Citroën DS, Yves Frelon, Le Nuancier DS.
